Boek Slaap! Voor dreumes en peuter
Boekrecensie: Slaap! Voor dreumes en peuter (Susanne Willekes)
2021 Uitgeverij Unieboek | Het Spectrum
Slapen kan je leren!
Het boek Slaap! Voor dreumes en peuter is een zeer uitgebreid boek over slaapgedrag en slaapproblemen bij dreumesen en peuters. Je krijgt op een toegankelijke wijze veel informatie over hoe slaapt werkt bij kinderen en wat belangrijk is voor een goede slaaphygiëne. Daarnaast staat het boordevol tips, tricks en strategieën om daadwerkelijk het slaapgedrag van jouw dreumes of peuter te verbeteren! Een erg mooi en volledig naslagwerk!
Lees ook de artikelen:
Algemene kenmerken Slaap! Voor dreumes en peuter
Het boek Slaap! Voor dreumes en peuter (Hoe je kind van 1 – 4 jaar doorslaap) is in 2021 uitgegeven door Uitgeverij Unieboek | Het Spectrum. Het boek is geschreven door Susanne Willekes (eerste Nederlandse gecertificeerde kinderslaapcoach). Slaap! Voor dreumes en peuter heeft 315 pagina’s en je hebt hiermee dus echt een dik boek in handen. De kaft is mooi en rustig vormgegeven. Van binnen is de vormgeving behoorlijk sober. Je treft geen foto’s, illustraties of kleur aan in het boek.
Voor de leesbaarheid wordt wel regelmatig gebruik gemaakt van grijze kaders, waarin bijvoorbeeld opsommingen of tips zijn opgenomen. Regelmatig zijn in een groter en dik gedrukt lettertype citaten of belangrijke onderwerpen weergegeven en zijn tips met een lampje gemarkeerd. Dit maakt de vormgeving iets minder saai en draagt ook bij aan de leesbaarheid. Ik kan mij voorstellen dat het boek door de dikte en wat sobere uitstraling van binnen een mindere liefhebber van lezen in eerste instantie wat kan afschrikken.
Voor wie is het boek Slaap! Voor dreumes en peuter?
De auteur schrijft dat het boek tips, tricks en de nodige troeven en strategieën biedt om het slapen van dreumesen en peuters in goede banen te leiden en dat dit resulteert in minder stress voor het hele gezin en een gelukkiger familieleven. Zij hoopt dat het boek ouders help om de rust en gezondheid van het gezin te verbeteren.
Het boek is dus in eerste instantie bedoeld voor ouders met kinderen in de dreumes en peuter leeftijd. Ik denk echter dat het boek, gezien de volledigheid en diepgang, ook interessant kan zijn voor professionals die met jonge kinderen en hun ouders werken. Het boek geeft veel achtergrondinformatie en inzichten over slaap en voeding, slaapgedrag en slaaphygiëne. Erg handig om als informatie in je rugzak te hebben…
Het boek geeft zowel tips en tricks om slaapproblemen te voorkomen (preventie) als troeven en strategieën om ongewenst slaapgedrag te veranderen bij dreumesen en peuters. Daarom is het boek niet alleen geschikt voor ouders die al slaapproblemen ervaren bij hun kind, maar ook ouders die meer inzicht willen hebben in slaapgedrag en slaaphygiëne en bijvoorbeeld willen weten wat ‘normaal’ is. Hoe lang slaap een dreumes of peuter gemiddeld? Hoe lang duurt een middagdutje en hoe bouw je een middagdutje af?
Slaap! Voor dreumes en peuter is minder geschikt voor ouders die niet van lezen houden of moeite hebben met lezen. Het is hele interessant informatie, maar wel heel veel tekst! Uiteraard kan je ook naar de hoofdstukken bladeren waarin voorbeeldschema’s en routines zijn opgenomen van wakker-, voeding- en slaaptijden, maar ook deze schema’s bevatten behoorlijk wat tekst. Ouders die meer visueel ingesteld zijn en genoegen nemen met minder diepgang raden wij het boek EHBK*Slaap (en/of het Baby slaapboek) aan.
Conclusie boek Slaap! Voor dreumes en peuter
Slaap! Voor dreumes en peuter is een ontzettend informatief, uitgebreid en ook praktisch (hand)boek over slaap bij dreumesen en peuters. De vormgeving is wat sober, maar de inhoud maakt dit ruimschoots goed! De combinatie achtergrondinformatie en praktijk (tips en strategieën) is goed in balans. Een meerwaarde van het boek is dat er ook nog een uitgebreid hoofdstuk is opgenomen over voeding en slaap en een hoofdstuk over medische oorzaken en slaapstoornissen.
Tot slot biedt het boek ook nog praktische tips hoe om te gaan met slaap en: een verhuizing, een nieuwe kamer, een broertje of zusje, voor het eerst naar de opvang, vakantie, feestdagen, ziek zijn, winter- en zomertijd, verlatingsangst en meer.
Dit alles maakt het boek enorm compleet en zullen zowel ouders die meer inzicht willen in het slaapgedrag van hun kind als ouders die concreet met slaapproblemen aan de slag willen heel blij zijn met dit boek! Je zal gezien de dikte van het boek en gebrek aan illustraties wel van lezen moeten houden om goed de informatie tot je te kunnen nemen.
Uitgebreide beschrijving boek Slaap! Voor dreumes en peuter
Benieuwd naar het boek Slaap! Voor dreumes en peuter? Lees hieronder de uitgebreide boekrecensie. De verschillende hoofdstukken komen apart aan bod.
Hoofdstuk 1
Het eerste hoofdstuk (circa 28 pagina’s) gaat over het belang van slaap. Je leest over het belang van slaap (voor kinderen), waarom slaapgebrek schadelijk is, wanneer je van een slaapprobleem spreekt en welke typen slaapproblemen dreumesen en peuters voorkomen. Denk aan problemen bij bedtijd, moeilijk in slaap vallen, frequent of langdurig ’s nachts wakker zijn, heel vroeg wakker worden en overmatig slaperig zijn overdag. Ook gaat Willekes in op de mogelijke oorzaken en het begrip slaapassociaties (slaapafhankelijkheid van ouders). Een belangrijke term, omdat je bij slaaptraining aan de slag gaat met onhandige slaapassociaties.
Wat zijn slaapassociaties?
Slaapassociaties bestaat uit de hulp die ouders hun dreumes of peuter bieden om in slaap te vallen en/of door te slapen ’s nachts. Denk aan samen slapen, handje vasthouden, wisselen van slaapplek in de nacht, lopen of wiegen, een fles melk of water aanbieden, borstvoeding, eten in de nacht, in slaap aaien of kloppen, autorijden, ernaast liggen, in de kamer erbij zitten, in de armen van de ouders in slaap vallen, et cetera.
Ook wordt in dit hoofdstuk ingegaan op het feit dat je slapen moet (en kan) leren. Net als leren lopen en fietsen is slapen een aangeleerde vaardigheid. De ontwikkeling van slaap, biologische klok en slaapfasen worden uitgelegd en hoe je slaapgewoonten kan beïnvloeden. Ook krijg je praktische overzichten van slaap per leeftijd, slaapritme van jonge kinderen en slaapsignalen bij kinderen. Verder zijn er tips opgenomen voor het creëren van een dag- en nachtritme, voorbeelden van een bedritueel, tips voor een goede slaaphygiëne en wordt hele ruim ingegaan op de invloed van (tv/tablet/smartphone)schermen en blauw licht op slaap. Kortom een heel informatief hoofdstuk, gecombineerd met tips en tricks…
Wat is slaaphygiëne?
Een goede slaaphygiëne is belangrijk voor je dreumes en peuter en omvat alle elementen die het in slaap vallen en doorslapen bevorderen. Denk aan een slaapvriendelijke omgeving, avondactiviteiten, een rustgevend bedritueel, een vast slaapschema, beweging, zon- en daglicht, dutjes, maaltijden en elektronica.
Hoofdstuk 2
Het tweede hoofdstuk (circa 50 pagina’s) gaat over hoeveel slaap een kind nodig heeft. Je krijgt inzicht in de slaapbehoeftes van dreumesen en peuters en de veranderingen in slaapgedrag en slaapbehoefte die in de verschillende jaren optreden. Ook zijn er slaapschema’s opgenomen met de gemiddelden per leeftijd. In de schema’s staat het aantal uren slaap ’s nachts, aantal uren slaap overdag, aantal keren slaap overdag, de duur van de verschillende slaapjes, de wakkertijen tussen slaapjes, wakkertijd tot bedtijd, natuurlijk bedtijd en achtergrondinformatie met voorbeelden. Echt ontzettend uitgebreid en heel prettig voor ouders die moeite hebben om het slaapgedrag van hun kind te kunnen ‘lezen’ en/of op zoek zijn naar gemiddelden.
De auteur geeft aan dat elk kind uniek is, maar dat kinderen vaak veel meer slaap nodig hebben dan ouders denken. En slaapproblemen kunnen juist ontstaan op het moment dat kinderen te weinig slapen overdag… Oververmoeidheid uit zich niet altijd even zichtbaar bij elk kind, of niet elke ouder herkent oververmoeidheid signalen. Op het moment dat jij als ouder slaapproblemen ervaart, kan het interessant zijn om deze schema’s eens te bekijken. Wijkt het ritme van jouw kind erg af van de schema’s die gemiddeld gelden voor de leeftijd van jouw kind?
Verder wordt goed ingegaan op hoe je een slaapschema in de praktijk kan brengen, wanneer en hoe je de overstap maakt van twee slaapjes naar één slaapje overdag en tips voor wel of geen middagslaapje meer overdag. Ook wordt in dit hoofdstuk nog ingegaan op ontwikkelingssprongen, slaapregressie en wat de oorzaken hiervan zijn en tips hoe hier mee om te gaan. Kortom, wederom een heel praktisch hoofdstuk gecombineerd met waardevolle achtergrondinformatie.
Wanneer hebben peuters nog één slaapje nodig overdag?
De overgang van twee naar één slaapje vindt bij de meeste dreumesen / peuters gemiddeld plaats rond de 15 tot 18 maanden. Bijna alle kinderen gaan op een gegeven moment door de moeilijke fase heen dat één slaapje net even te weinig is en twee slaapjes net te veel. Deze fase kan tijdelijk zorgen voor een terugval in het slaapgedrag en een humeurig en onrustig kind.
Hoofdstuk 3
In het derde hoofdstuk (circa 64 pagina’s) wordt ingegaan op de vraag hoe het slechte slapen van een kind doorbroken kan worden. Waar in de vorige hoofdstukken al veel tips en strategieën voorbij zijn gekomen, leer je in dit hoofdstuk de slaapvaardigheden van je kind te coachen en bestaande negatieve slaapassociaties te doorbreken. Dus op het moment dat het jou niet lukt om de tips en strategieën met resultaat toe te passen, zou je aan de hand van deze coachingsmethode kunnen proberen om ervoor te zorgen dat je dreumes of peuter jou niet meer nodig heeft om in slaap te komen of om door te slapen.
Eerst wordt nog ingegaan op algemene tips en drie kernelementen die belangrijk zijn bij slaapcoaching. Vervolgens wordt heel uitgebreid de coachingmethode die Willekes in haar praktijk gebruikt toegelicht, namelijk de ‘Shuffle’. Een succesvolle methode om kinderen te leren slapen zonder al te veel tranen en frustratie. Deze methode is ontwikkeld in Amerika door Kim West (The Sleep Lady). Bij deze methode mag je in het begin bij je kindje in de buurt blijven terwijl hij leert zelf in slaap te vallen. En je mag zowel fysieke als verbale geruststelling geven, om vervolgens langzaam je aanwezigheid en geruststellende woorden af te bouwen. Jouw peuter of dreumes leert de nieuwe vaardigheid van het in slaap vallen zonder hulp maar met de liefde en steun van de ouder beheersen.
Sterke van dit hoofdstuk
Het goede vind ik dat de methode helemaal wordt uitgelegd per leeftijd en situatie. Dus hoe werkt deze methode op het moment dat jouw kind nog in een ledikant slaapt en hoe als jouw kind in een peuterbed slaapt. En hoe werkt de methode als jouw kind de vaardigheid beheerst om uit een ledikant te klimmen… Of een peuter die een speen bewust uit bed gooit en/of nog wil drinken ’s nachts. Ook komen allemaal ‘wat – als’ scenario’s aan bod en peutertactieken zoals uitstelgedrag en smoesjes.
Het hoofdstuk is dusdanig uitgebreid dat ik denk dat ouders die stevig genoeg in hun schoenen staan echt een start met deze methode zou kunnen maken thuis. Ouders die meer onzeker zijn en/of zich toch snel laten uitspelen door hun kind, zouden wel gebaat zijn bij ondersteuning van een kinderslaapcoach om tot een goed plan voor de coaching te komen en (online) ondersteuning gedurende het traject. Wat dit hoofdstuk misschien mist zijn andere mogelijke coachingstechnieken. Denk aan het gecontroleerd laten huilen van je kind. Als je op zoek bent naar een boek waarin meerdere methodes worden beschreven, is het boek Het baby slaapboek een goed alternatief.
Uitdaging om peuters te leren (door)slapen
Het kan een pittige uitdaging zijn om dreumesen en peuters beter te leren slapen in hun eigen bed. Helemaal als kindjes mondiger worden, zelfstandig uit bed kunnen klimmen en zich verzetten tegen het slapen en de ‘regels’. Toch kan elk kind dit leren aan de hand van de beschreven tips, strategieën en het toepassen van een goede slaapcoachingsmethode. Als ouders moet je je wel voorbereiden op enkele weken volharding, geduld en consistentie voordat er resultaat en verbetering komt. Je krijgt het niet cadeau, je zal er samen met het gezin voor moeten gaan en werken. Maar verlies de moed niet en hou voor ogen waar je het allemaal voor doet!
Hoofdstuk 4
In het vierde hoofdstuk (circa 40 pagina’s) wordt ingegaan op eventuele medische oorzaken die een rol kunnen spelen binnen de slaapproblemen van het kind. Zo kunnen pijn, fysiek ongemak, een verstoorde ademhaling of hormoonhuishouding bijvoorbeeld het proces van in slaap vallen en doorslapen ernstig verstoren. In dit hoofdstuk beschrijft de auteur de meest voorkomende onderliggende medische oorzaken die een aantoonbaar effect hebben op het slapen van het kind.
Zo komen allergieën, eczeem, slaapapneu, obstipatie, bedplassen en restless legs syndrome aan bod. En worden kort verschillende parasomnia en het verband tussen slaapproblemen en ADHD en autisme besproken. Mogelijke oorzaken, wanneer je naar de huisarts moet en tips worden opgesomd. Een handig hoofdstuk om als achtergrondinformatie mee te krijgen. Op het moment dat slaapproblemen ondanks het juist toepassen van alle tips en strategieën aanwezig blijven, is het raadzaam om medische oorzaken uit te sluiten geeft Willekes aan. Uiteraard moet je je bij zorgen gelijk contact zoeken met de huisarts.
Wat is parasomnia, oftwel arousal disorder?
Parasomnia is de verzamelnaam voor ongewone bewegingen of ongewoon gedrag tijdens de slaap. Denk bijvoorbeeld aan praten in de slaap, slaapwandelen en nachtangsten (night terrors). Kinderen zijn niet goed te wekken op deze momenten. Een kind wordt in ‘verwarde’ toestand wakker. Hij lijkt wakker (ogen open en zitten of staan in bed), maar slapen eigenlijk nog en reageren niet of nauwelijks op verzoeken van ouders.
Hoofdstuk 5
Het vijfde hoofdstuk (circa 33 pagina’s) gaat over voeding. De invloed van gezonde voeding wordt uiteen gezet, welke voedingsstoffen belangrijk zijn voor de ontwikkeling en slaap en hoeveel een dreumes of peuter aan eten en melk nodig heeft. Ook handig zijn de tips die worden gegeven hoe je omgaat met een kind die groente weigert en/of moeilijke eters en wat te doen bij obstipatie, hoe je voedingen in de nacht afbouwt en wel of geen flesje water aanbiedt in de nacht.
Verder is het interessant om te lezen over de natuurlijke etenstijd van kinderen en het dilemma samen eten of niet. Het is namelijk voor veel gezinnen niet haalbaar om op de natuurlijke etenstijd van kinderen aan tafel te gaan. Maar op het moment dat je te laat eet, kan je ook weer in problemen komen met de natuurlijke slaaptijd van je kind. Slapen en voeding zijn dus echt met elkaar verweven.
Dit hoofdstuk over voeding kan echt als een cadeautje gezien worden van het boek. Je verwacht een boek over slaap, maar krijgt ook nog een uitgebreid hoofdstuk over voeding met praktische tips en lijstje over wat een kind nodig heeft en bijvoorbeeld de nadelen van een tuitbeker en het aanbieden van een waterfles in de nacht.
Is een tuitbeker slecht voor de ontwikkeling?
Je kan beter na de eerste verjaardag van een kind geen zuigfles of tuitbeker aanbieden. Een beter alternatief is een rietjesbeker als overgang naar een (kinder)beker. Steeds een slokje sabbelen is namelijk niet goed voor de tanden van een kind. Een gewone beker is ook beter voor de ontwikkeling van de mondspieren. En het leren praten en kauwen.
Hoofdstuk 6
Hoofdstuk zes (circa 58 pagina’s) is het laatste hoofdstuk. Hierin worden verschillende uitdagingen, oftewel externe factoren, besproken die het slapen kunnen beïnvloeden en ontregelen. Zo worden de thema’s vakantie, nieuwe slaapkamer, wintertijd, starten op de peuterspeelzaal en verhuizing besproken. Ook komt verlatingsangst, vuurwerk, hitte, onweer, ziek zijn, geboorte baby en met meerdere kinderen op één kamer slapen aan bod. Vrij uitgebreid wordt per thema besproken hoe deze gebeurtenis invloed kan hebben op de slaap en tips hoe je hier mee om kan gaan als ouders.
Dit hoofdstuk maakt het boek helemaal compleet. Ik kan geen thema’s bedenken die gemist zijn in dit boek. Ik denk dat je met dit boek echt een behoorlijk stevig naslagwerk over slapen en slaapproblemen te pakken hebt. En echt concreet aan de slag kan met de verschillende uitdagingen waar je als ouder mee te maken krijgt bij je dreumes en peuter.
Hoe kan je de jetlag van een kind verzachten?
Je kan kinderen al voorbereiden op het tijdsverschil. Dit doe je door een week voor het vertrek de slaapjes overdag en de bedtijd alvast met 10 of 15 minuten te kunnen verlaten op het moment datje vanuit Nederland naar een land vliegt waart het later is, bijvoorbeeld het Verre Oosten. Als je naar een tijdszone reist waar het juist vroeger is dan in Nederland, zoals Amerika, dan start je een week voor het vertrek met de routine elke avond met 10 tot 15 minuten te vervroegen.
