Het einde van het schooljaar is in zicht

Myranda Smeelen is moeder van 2 prachtige kinderen, beide met een Autisme-Spectrum-Stoornis. Maandelijks schrijft zij een column voor Kijk op Ontwikkeling.

De meeste mensen tellen de dagen en laatste weken hoopvol af voordat de zomervakantie dan eindelijk begint. Zicht op uitrusten, niets moeten en leuke dingen doen met het gezin of met je partner staat op No. 1 in deze aanloop periode voor de vakantie.

Waar de meeste mensen zich niet bewust van zijn is het feit dat deze periode, vooral voor kinderen met autisme, vlak voor de zomervakantie veelal zeer chaotisch, zonder overzicht en planning verloopt. Ik spreek uit ervaring. Afgelopen week is onze dochter heel erg in de war. Onze dochter is nu 16 en zit op een VMBO-school. Ze krijgt een rugzakje voor hulp en ondersteuning. De warrigheid bij onze dochter komt voornamelijk door onduidelijkheid en slechte communicatie door school. Onduidelijkheid over haar cijfers die eigenlijk al in het magister-systeem behoren te staan. Onduidelijkheid over de werkweek, de begin-en eindtijden zijn nu nog niet bekend (over een paar dagen gaan de 1e werkweek-kids op pad), gaat ze over naar het examenjaar of niet, toetsen die moeten worden ingehaald maar die niet gepland staan; ik kan nog even doorgaan. Wat ik erg jammer vind is dat onze dochter een pakje met geld mee heeft gebracht naar school (het ‘rugzakje’) om begeleiding te krijgen zodat dit soort situaties juist voorkomen kunnen worden. Wat bedoel ik met ‘dit soort situaties’?

Dit soort situaties? Juist voor kinderen met autisme is het erg belangrijk dat vervelende, onduidelijke situaties worden voorkomen. Het is ook m.i. een eenvoudige taak als je dit weet en er de middelen (geld en mensen) voor krijgt om deze simpele taak uit te voeren. Veel activiteiten zijn een jaarlijks terugkerend ritueel die je vooraf goed kan plannen.

Bottleneck is het feit dat school, de leerkrachten en ondersteunend personeel, niets weten van ‘het in de war zijn’ van je kind. ‘ Ach, een beetje in de war kan toch geen kwaad’? ‘Dat zal allemaal wel meevallen, hier functioneert je kind prima’! Tja, wat zal ik hiervan zeggen. Verdriet en boos maakt het mij en daardoor zal ik even opnoemen wat ‘in de war zijn’ voor een kind met autisme en het gezinssysteem betekent. Het heeft namelijk zeer grote gevolgen voor het functioneren van het kind op school, in de thuissituatie en op sociaal gebied. Ook de lichaamssystemen gaan anders functioneren door deze stress.

In de war zijn houdt in:

• Een kind met autisme wordt geestelijk lam gemaakt doordat er geen overzicht meer is en onduidelijkheid heerst.
• Door deze ‘lamheid’ kunnen kinderen met autisme geen of heel moeizaam taken uitvoeren, zeker geen nieuwe taken of opdrachten die onbekend zijn.
• Hierdoor (de lamheid) wordt lesstof moeizamer opgenomen in het brein van het kind.
• Of erger; leerstof wordt onjuist opgeslagen. Dit is nog lastiger te corrigeren voor de leerkracht en het kind zelf op een later moment.
• Andere bijkomstigheid is dat een kind met autisme gedragsmatig extremer wordt in zijn of haar uitingen. Zoals drukker of stiller, meer fladderen, wiegen en praten.
• Zeker in de puberteit worden puber-uitingen extremer dan bij een kind zonder autisme., door de onduidelijkheid die op school ontstaat. Schelden, schreeuwen, schoppen en slaan tegen huisgenoten door de onmacht, slaan met de deuren, stampen op de trap, extremere risico’s nemen en tot zelfs niet meer aanspreekbaar zijn of het leven in zijn totaliteit niet meer zien zitten.
• Een kind met autisme die onduidelijkheid moet trotseren heeft alleen focus op de zaken die onbekend zijn, die het kind aangaan en waar zo snel mogelijk een antwoordt op moet komen.
• Zodat er weer ruimte in het hoofd van je kind komt.
• In de thuissituatie afreageren van de frustraties. Extreem boos, druk en intens verdrietig kunnen uitingen zijn van deze pré-zomervakantie-periode.
• Kinderen met autisme kunnen door deze frustratie ook lichamelijke klachten krijgen: buikpijn, diarree, hoofdpijn, misselijk, overgeven en meer.
• Ziekmeldingen op school door de chaos.

Genoeg redenen om snel actie te ondernemen en hulp te bieden aan een kind met autisme door school, als schoolleiding, leerkracht, Intern begeleider en AB-er.
Als je duidelijkheid integreert dan zal dat voor veel kinderen behulpzaam zijn, maar zeker voor kinderen met autisme.

Je voorkomt dat:

Leerkrachten overspannen raken (ziekteverzuim) op de lange termijn, doordat veel leerlingen een ‘aparte aanpak’ nodig hebben. De diversiteit in de groep wordt/is enorm.
Het werkplezier van de leerkracht onder druk onder druk komt te staan, dit is pure winst als je dit kan voorkomen als schoolleiding.
Een algehele achteruitgang van de leersituatie.
Alle kinderen minder gaan functioneren. Als je de autisme-aanpak hanteert gaan veel leerlingen optimaler functioneren. Ook de kinderen zonder autisme of ‘aparte aanpak’ krijgen meer ruimte om zich te ontwikkelen en vragen te stellen.
Ouders overspannen raken door deze jaarlijks terugkerende periode (ziekteverzuim voor de overheid en werkgevers).
Ouders geen vakantiedagen meer hebben doordat hun kind, soms of regelmatig, schooldagen verzuimt door stress. Dit verhoogt het stressniveau van de ouders.
Het kind met autisme niet meer naar school wil en een negatief oordeel over naar school gaan velt. De toekomst van een kind met autisme kan hierdoor op het spel komen te staan!

TIJD VOOR ACTIE!

Een paar vragen aan jou als leerkracht:

• Wat heb jij als leerkracht nodig om een kind met autisme optimaal te kunnen begeleiden?
• Hoe ga jij als leerkracht om met de diversiteit aan ‘specialiteiten’ in je groep?

Een paar vragen aan jou als ouder:

• Hoe kan school/leerkracht jouw kind optimaal begeleiden?
• Welke handelingen zijn er volgens jou nodig?

Ik sluit graag met 7 algemene tips:

1. Verplicht een kind met autisme niet om bij elk festiviteit aanwezig te zijn of een functie toe te kennen voor die festiviteit.
2. Wissel niet of te onverwacht met je dagschema.
3. Geef bij onverwachte wijzigingen dit direct persoonlijk (telefonisch) door aan de ouders/opvoeders zodat die het kind kunnen voorlichten en het kind de tijd krijgt om deze wijziging te verwerken. Zelfs de voor jou onbenullige wijziging kan voor het kind betekenen of zijn dag goed of slecht verloopt (erger: de rest van de week).
4. Zorg voor één aanspreekpunt tijdens de ‘chaos-weken’ voor de zomervakantie, het liefst diegene die het kind gebruikelijk begeleidt maar ook voor de ouders. Zo weten de ouders ook wie ze kunnen aanspreken.
5. Zeg wat je gaat doen en doe wat je zegt!
6. Wees alert op snel gegeven antwoorden door jezelf (door de drukte)en mogelijke onjuiste conclusies die door het kind worden gesteld.
7. Spreek samen met het kind af welk gebaar of woord aangeeft waardoor het kind een ‘time-out’ mag aangeven. Ook wanneer wél en wanneer écht niet en geef de frequentie aan. Voorbeeld: maximaal 2 x per dag.

Ik verneem je antwoord graag als reactie op dit blog. Mailen mag ook: [email protected]. Wil je als leerkracht, intern begeleider of als school meer informatie of een training volgen mail naar: [email protected] of bel naar 06-53298643!

Groet en ik wens allen een fijne start van de zomervakantie!
Myranda