Onrijpe pengreep bij kleuters corrigeren?
Men zegt mij al jaren dat ik “verkeerd schrijf”. Toch heb ik ‘rijpe pengreep nummer 2‘. Op dit moment geef ik les als kleuterjuf en moeten we steeds pengreep nummer 3 aanleren. Ik zie sommige kleuters rijpe pengreep nummer 2 (zoals mezelf) gebruiken. Moet ik hen in principe corrigeren?
Dynamische driepuntsgreep
In principe is de ‘dynamische driepuntsgreep’ de meest ideale pengreep waarmee je vingers op een soepele manier de pen kunnen sturen. Met deze greep is er voldoende ruimte (vrijheid van beweging) in de handholte voor het bewegen van de vingers. Neurologisch gezien is ook de wijsvinger de vinger waarmee je het beste je pen kunt sturen. Daarom ligt deze ook meestal bovenop (in het zicht). De wijsvinger heeft zelfs een eigen spier in de onderarm zodat de precisie met deze vinger optimaal aan te sturen is. Als je kijkt naar andere functies waar precisie voor nodig is zie je dat de meeste mensen hier hun wijsvinger voor gebruiken zoals aanwijzen, iets aantikken, wegschieten, enzovoorts.
Problemen van sturen pen
Problemen met het sturen van de pen/potlood ontstaan vooral wanneer er een achterstand in de fijnmotorische vaardigheden is en/of wanneer er sprake is van hypermobiliteit in de hand- en polsgewrichten. Is er sprake van hypermobiliteit, dan heeft het kind méér houvast nodig om de sturing optimaal te kunnen maken. Dat komt doordat de vingergewrichten dan een veel grotere bewegingsuitslag hebben dan bij andere mensen. En vooral kinderen, die toch al meer beweeglijkheid in hun gewrichten hebben dan volwassenen, hebben daar last van tijdens het schrijven.
Oefenen fijne motoriek
Voor kinderen met fijne motoriek problemen en zonder hypermobiliteit moet de oplossing gezocht worden in het oefenen van de fijne motoriek. Een pengreepje wat je over het potlood of pen schuift, zoals een driehoekje of een stetro (bolletje met 3 deukjes) kan dan een mooi hulpje zijn als overgang naar de dynamische driepuntsgreep.
Aangepast potlood
Voor kinderen met hypermobiliteit in de handen is een aangepast potlood of pen een betere optie. Kijk daarvoor op de website van ‘de schrijfvriend’. 32% van de kinderen met hypermobiliteit heeft een forse motorische achterstand in zijn/haar ontwikkeling.
Amerikaanse pengreep
Een (licht) overduimse greep (nr.2), beperkt de soepele beweging van de vingers en zou ik niet aanraden aan de kinderen te leren. Een greep met 2 vingers op de pen geeft meestal voldoende bewegingsmogelijkheid (nr.3). Hierbij wordt wel de middelvinger de sturende vinger in plaats van de wijsvinger, omdat deze dan vooraan ligt. Uit deze pengreep ontstaat vaak automatisch pengreep nr.1. De ‘Amerikaanse’ pengreep kan een oplossing zijn wanneer al het andere niet werkt en de duimfunctie erg zwak is.
Individuele mogelijkheden
Kijk bij kinderen die er problemen mee hebben naar de individuele mogelijkheden. Pas in groep 3 hoeven kinderen de 3-punts pengreep te beheersen hoewel sommige kinderen er dan nóg niet aan toe zijn omdat hun fijnmotorische vaardigheden nog onvoldoende rijp zijn. Deze kinderen moeten eigenlijk de gelegenheid krijgen vrij op papier zonder lijnen te tekenen en schrijven. Daarnaast moet onderzocht worden óf en zo ja, waardoor zij een achterstand in hun motorische ontwikkeling hebben.
Stabiel zitten
Nog één ding: wanneer kinderen nog niet goed stabiel op hun stoel kunnen blijven zitten en zich een poosje kunnen concentreren op één werkje, is het schrijven nog niet aan de orde. Goed en automatisch je balans kunnen handhaven, is een voorwaarde voor het starten met schrijfonderwijs.
Spelletje om driepuntsgreep te oefenen:
‘plukjes’ klei van een groter stuk afplukken en er tussen de vingers van één hand of tussen de handpalmen met twee handen, bolletjes van maken. Met de bolletjes kun je allerlei spelletjes doen. Met verschillende kleuren kleibolletjes kun je op een ruitjesvel een mozaiekfiguurtje namaken. Je kunt er ‘4 op een rij’ of ‘boter-kaas-en-eieren’ mee spelen of letters mee vormen. Ook een slang maken van de bolletjes is leuk.
