Praktijk Samenspel

Deze maand geeft speltherapeut Hedwig Boor van praktijk Samenspel uit Haarlem haar visie op de ontwikkeling van kinderen. Daarnaast geeft zij ons een ‘kijkje’ op haar werkzaamheden als speltherapeut in de praktijk Samenspel.

Wie is Hedwig Boor?

Mijn naam is Hedwig. Ik ben moeder van 2 kinderen van 13 en 15 jaar oud. Naast mijn werk kook ik graag, beoefen ik yoga en kom in alle seizoenen op het strand om uit te waaien!

Ik ben na een opleiding tot docent tekenen, en verschillende banen in de culturele sector, belandt waar mijn hart ligt: de individuele begeleiding van kinderen. Na de opleiding tot speltherapeut heb ik een eigen praktijk opgezet. Ik werkte 3 jaar zelfstandig en alleen, tot ik de spelkamer ging delen met een 2de speltherapeut, en snel daarna kon ik freelance voor de Opvoedpoli in Alkmaar en Haarlem gaan werken, naast mijn eigen praktijk. Bij de Opvoedpoli heb ik veel samen kunnen werken met (en geleerd van) andere disciplines als psychologen, kinderpsychiaters en gezinscoaches. Begin 2014 ben ik mij weer gaan richten op de eigen praktijk, en heb sinds april een nieuwe ruimte betrokken met andere zelfstandige collega’s. Samen hebben we praktijk Samenspel opgericht.

Wat is praktijk Samenspel?

De naam Samenspel komt voort uit de behoefte om samen met ouders aan de problematiek van hun kind te werken, samen met het kind aan zijn of haar problematiek te werken en daarnaast ook samen te werken met meerdere collega’s, disciplines en school. Wij kunnen in ons vak niets beginnen als er geen samenspel is! Spel en beweging zijn onze belangrijkste instrumenten in de behandelingen.

In praktijk Samenspel zijn gevestigd: een logopediste / stottertherapeut, twee speltherapeuten, twee kinderpsychologen en een kinderfysiotherapeut. Wij bieden: speltherapie, Floorplay (ouder-kindtherapie), sociale vaardigheidstraining, rond-de-tafelgesprekken, stottertherapie, onderzoek en diagnostiek (o.a. IQ, dyslexie, AD(H)D en ASS), onderwijsadvies, cognitieve gedragstherapie, opvoedingsondersteuning en kinderfysiotherapie.
Wij onderscheiden ons met onze visie én onze samenwerking. Het is erg fijn voor ouders om laagdrempelig hulp in te schakelen en waar nodig doorverwezen te kunnen worden voor meer onderzoek of een behandeling die beter aansluit.

Wat is het verschil tussen een speltherapeut en een spelagoog?

Een speltherapeut werkt met kinderen die sociaal-emotionele of psychische problemen hebben. Dat kunnen jonge kinderen natuurlijk niet altijd zelf duiden, maar vaak voelen ze wel dat ze niet lekker in hun vel zitten. Of merken ze dat ze wel erg snel boos worden, of erg lang wakker liggen voordat ze in slaap vallen. Spel is daarin het meest natuurlijke middel voor kinderen om zich te uiten, zorgen neer te leggen, nare ervaringen uit te spelen en te verwerken. En ook om nieuw gedrag uit te proberen en te integreren in samenspel met de speltherapeut. Zo is faalangst of een pestverleden ook een goede indicatie voor speltherapie: een plekje voor jezelf om op kracht te komen!

Naast deze vorm van psychotherapie werk ik ook met kinderen die achterstand in hun ontwikkeling hebben. Floorplay vindt meestal bij ouders thuis plaats en is bedoeld voor kinderen van 2 tot 7 jaar. Middels een uitgebreide ontwikkelingsanamnese, een prikkelverwerkingsvragenlijst, en een spelinteractievragenlijst wordt in kaart gebracht op welke gebieden ouder en kind moeite hebben elkaar te vinden. Soms komt dat omdat er ontwikkelingsachterstand bij een kind is, of het kind gericht gestimuleerd moet worden zonder deze te overprikkelen. Vaak kan ik de ouder met behulp van korte video-opnames van samenspel gericht advies geven hoe de communicatie en interactie beter te laten verlopen waardoor het kind, en de relatie met de ouder groeit.

De spelagoog is specialist op het gebied van spelmateriaal en hoe dit in te zetten bij andere problematiek dan psychische. De spelagoog richt zich op alle kinderen die behoefte hebben aan extra ondersteuning of begeleiding bij het spelen.

Voor wie is speltherapie en wat kan speltherapie betekenen voor kinderen en ouders?

Speltherapie is voor kinderen van 3 tot ongeveer 12 jaar oud, die uit balans zijn. Ieder kind heeft de kracht om te groeien/te ontwikkelen, te zijn wie hij is en te worden wie hij nog niet is. Soms stagneert die ontwikkeling door nare ervaringen, andere omgevingsfactoren of is de balans zoek. Door in een veilige spelkamer te onderzoeken, te uiten, of hun kijk op de wereld uit te spelen, en daarbij reflectie te krijgen van de speltherapeut, wordt een proces in gang gezet waardoor kinderen samen met ouders weer op het goede spoor komen, en achter kunnen laten wat hen uit balans bracht.

Speltherapie als vorm van psychotherapie is bij uitstek geschikt voor kinderen die goed kunnen spelen. Dan werkt spelen als praten bij volwassenen. Je kunt je verhaal kwijt, je vindt een luisterend oor, je krijgt wat passende feedback om tot eigen inzichten te komen en/of deze te verdiepen, en na een aantal sessies kun je weer op eigen kracht verder.

Door ouders inzicht te kunnen geven vanuit het spelbeeld (waar hun kind over speelt en wat hem belast), en handvatten voor de dagelijkse situatie te geven, komt een proces van verwerking, verandering of nieuw gedrag op gang. Ouders, school en speltherapeut staan als het ware om het kind heen, om er samen uit te komen.
Bedplassen is een mooi voorbeeld van hoe een probleem van meerdere kanten te bekijken. Fysiek is een kind met zindelijkheidsproblemen het beste bij een huisarts of specialist. Als het probleem niet fysiek is, kan de oorzaak spanning zijn. Je kunt je voorstellen dat als een jong kind iets naars heeft meegemaakt, terugval heeft in ontwikkeling. Dat kan zich uiten in bedplassen. En geconfronteerd met bedplassen daalt het zelfbeeld van het kind, raken ouders van slag omdat het probleem aan houdt, en komen kind en ouders in een negatieve spiraal terecht. Als op dat moment speltherapie ingezet wordt, ervaringen verwerkt kunnen worden en ouders advies krijgen is de negatieve spiraal te doorbreken en goed resultaat te behalen.

Wat is jouw werkwijze en wat kunnen de resultaten zijn?

Ouders vinden mij via school, huisarts, mond-op-mondreclame of website. Een vrijblijvend, kosteloos kennismakingsgesprek vindt plaats. Daarna volgt de intake met beide ouders. Er is (na toestemming van ouders) contact met de leerkracht(en). En dan wordt het kind in de spelkamer ontvangen voor de eerste serie van drie wekelijkse spelsessies. In deze (observatie)periode wordt het kind uitgenodigd wat spelopdrachtjes te doen, afgewisseld met spel naar eigen keuze. Kinderen ervaren deze periode heel wisselend. Sommige kinderen worden zodanig door het spelmateriaal geprikkeld dat het ‘verhaal’ al snel komt. Dan worden de opdrachten wat uitgesteld, en kort gedaan. Andere kinderen hebben meer tijd nodig om op hun gemak te zijn en hebben juist houvast aan de opdrachten. Uit iedere uiting van een kind is informatie te halen. Niet alleen hoe en wat speelt een kind, maar ook hoe beweegt hij zich, hoe lang speelt hij met 1 materiaal, hoe betrekt hij de speltherapeut enz.
Na deze 3 spelsessies volgt mijn verslag waarin de zorgen en problemen door ouders omschreven staan, de ontwikkelingsanamnese, mijn beeld van het kind in de spelkamer, de thematiek die een kind laat zien en samen komen we tot doelstellingen; een behandelplan.

Na deze periode volgt de speltherapeut het kind in spel vanuit het idee dat hij in deze veilige, vertrouwd geworden setting, de impuls volgt om uit te spelen wat zich aandient/wat dwars zit. Al spelend worden beelden door de speltherapeut gezien, verwoord, verduidelijkt en komt het kind in eigen tempo tot verwerking en/of nieuw gedrag.

Succesverhaal uit de praktijk

Een voorbeeld: een jongentje komt vanwege boze buien bij onze praktijk. Ouders denken dat het komt door problemen die hij heeft met vriendjes op school. Maar tijdens het spel blijkt dat de jongen steeds de rol van een baby wil spelen. Als ik dit spel met de ouders bespreek, herkennen ze de behoefte. Zij zijn juist geneigd hem als grote jongen aan te spreken bij babyachtig gedrag. Door omstandigheden blijkt de jongen als baby minder aandacht te hebben gehad van zijn ouders dan zij hadden willen geven. Hij heeft iets in te halen. Als de ouders zich dit realiseren en hem op intieme momenten meer geborgenheid bieden, verdwijnt beetje bij beetje zijn boosheid.

Een dag uit de praktijk

Vrijdag: 8.30 uur stap ik op de fiets naar mijn praktijk in Haarlem-Centrum. Na een glaasje limonade klaargezet te hebben ben ik klaar voor mijn eerste clientje Tom van 4,5 jaar. Omdat Tom in groep 1 zit mag hij onder schooltijd komen. Dat is fijn, want Tom heeft ook zijn ontspanning na schooltijd nodig. Tom praat nauwelijks tijdens het spelen. Hij bouwt vulkanen in de zandtafel die hij vervolgens met krachtige boksbewegingen laat ontploffen. Ik maak daar naar eigen idee passende geluiden bij en kennelijk valt dat goed bij Tom want hij verliest zich totaal in het spel. Hij speelt nu voor de 5de keer in mijn spelkamer en ik ben benieuwd wanneer Toms vulkanen tot rust komen. Ik weet zeker dat dit moment gaat komen; op zijn tijd.

10 uur is mijn volgende afspraak bij ouders thuis met Sofie van net 3 jaar oud. Moeder moet haar aandacht verdelen tussen Sofie die pas op 2 jarige leeftijd ging lopen en het babyzusje van 4 maanden oud. Maar zusje ligt lekker in haar eigen bedje te slapen en ik kan met moeder en Sofie spelen. Dat wil zeggen moeder speelt met Sofie. Ze volgt Sofie in haar bewegingen en keuzes. Lastig is dat Sofie steeds dezelfde torens van duplo wil bouwen. Zij kan zo uren zoet spelen, maar moeders rol is wel erg klein. Ze spelen parallel (naast elkaar) i.p.v. met elkaar. De moeder van Sofie doet erg haar best om Sofies aandacht te vangen. Ik ga net achter haar zitten en vertel haar zacht dat ze even kan gaan kijken naar haar dochter. Wat doet ze precies? Sofie pakt alleen vierkante rode en gele blokjes. Groen en blauw laat ze liggen, maar ze raken op dus ze kijkt om zich heen of er nog meer stukjes liggen. ‘Geef haar eens een gele’ zeg ik zacht tegen moeder. Moeder geeft en Sofie ontvangt zonder op te kijken. De eerste voorwaarde voor contact: Sofie is geïnteresseerd in het gele blokje. Maar we willen meer. Moeder geeft haar nog wat blokjes, en dan vraag ik moeder het blokje wat meer bij zich te houden zodat Sofie naar haar open hand moet buigen. Alsjeblieft, zegt moeder. Na 3x keer houdt moeder een groen blokje in haar hand. Sofie kijkt verbolgen op alsof ze wil zeggen: ‘Hé, je weet toch wat ik wil? Dit is niet goed!’ Snel houdt moeder haar een rood blokje voor: ‘Wil je deze?’ Sofie knikt en pakt het blokje over. Zo breiden we het spel uit naar: Wil je die of wil je die? Sofie krijgt er plezier in en moeder ook. Het is de afwisseling, de spanning en het plezier wat maakt dat er interactie ontstaat. Fijn! Zo breidt Sofie haar spelmogelijkheden uit en wordt het contact met haar moeder beter. Ik heb intussen 2 x 3 minuten gefilmd. Terwijl Sofie even op haar manier een boekje leest, laat ik moeder de contactmomenten, de lachjes en succesjes zien. De ultieme beloning voor een hardwerkende moeder!

Ik rijd weer terug naar mijn praktijk waar ik Simon om 11.45 uur zie. Hij is 10 jaar, en mag niet teveel van school missen. Maar 20 minuten van de ochtend is haalbaar, waarna hij zijn brood om 12.40 uur nog op kan eten en een kwartiertje voetbalt op het plein met zijn vrienden. Simon wil sterker worden heeft hij mij vertelt. Hij gebruikt de boksbal, het basketbalnet en de zachte voetbal en speelt dat hij een ‘sukkel’ traint. Ik mag de sukkel spelen. Simon is als trainer in zijn element. Hij heeft controle, macht, en kan streng zijn tegen de leerling. Hij heeft een nare echtscheiding van zijn ouders te verwerken. Papa is zelfs geëmigreerd en Simon voelt zich in de steek gelaten, schuldig, een sukkel: omdat hij niet kon zorgen dat zijn ouders bij elkaar bleven en papa niet emigreerde? Het helpt Simon om alle moeilijke gevoelens die hij van binnen voelt in een rol bij de therapeut te zien. Maar het kan ook te veel zijn. Dan gooit Simon de bal van zich af en ploft in de kussenhoek. Hard werken en doseren is speltherapie!
Om 13 uur en 14 uur zie ik nog 2 kinderen in de praktijk. Waarna ik nog met een juf bel om te polsen hoe het deze week met Linda is gegaan. Linda (9 jaar) stond regelmatig op de gang, maar nu na drie maanden speltherapie, wordt ze rustig van de hangschommel in de kleine gymzaal en loopt daar zelf naar toe als er overprikkeling dreigt. Daarmee heeft zowel Linda als haar juf een instrument in handen waar ze zich goed bij voelen, en is de relatie met haar juf beter geworden. Haar zelfvertrouwen groeit. Zo zit Linda ook niet meer in de loop naar de deur in het klaslokaal, maar heeft ze een rustig plekje bij het raam gekregen, omringd door zelfstandig werkende leerlingen en op korte afstand van haar juf. Een blik of gebaar is al genoeg om elkaar te verstaan, vertelt haar leerkracht. Het gaat zo goed dat we aan afronden kunnen gaan werken. Drie keer zie ik Linda nog de komende weken waarin Linda kan wennen aan het op eigen benen staan, haar laatste zorgen kan voorleggen, inzicht kan verdiepen. We sluiten de laatste keer af met een feestelijk taartje en herinneringssteen. Door terug te kijken naar de problemen die Linda had toen ze de eerste keer kwam en hoe het nu is, bevestig ik samen met haar de groei. ‘Fijn voor jou dat het zo goed gaat!’ kan ik dan zeggen. ‘ Dankzij jouw harde werken kunnen we afscheid nemen!’

Na verslaglegging van alle sessies en gesprekken die ik vandaag heb gehad, begin ik voldaan aan mijn weekend. Waar een speels en ontspannen Kinderyogales voor 4 tot 6 jarigen onderdeel van is!

Benieuwd naar wat ik voor je kan betekenen? Neem dan vrijblijvend contact met me op!