Hoog sensitiviteit
Wat zijn hoog sensitieve kinderen?
Hoog sensitieve kinderen zijn gewone kinderen, zoals als alle anderen, maar met een zeer fijngevoelig zenuwstelsel. Dit betekent dat ze zeel veel en gedetailleerd waarnemen en dat deze grote hoeveelheid aan indrukken ongefilterd binnen komt, waardoor het dus heel intens ervaren wordt. Verder lezen? Wij raden het boek Het hooggevoelige kind met een sterke wil aan als je meer wil weten over hooggevoeligheid en hoe dit samen kan gaan met een sterke wil.
Hoog sensitiviteit is een karaktereigenschap. 20% van alle mensen wordt met deze eigenschap geboren. Net zoals de één geboren wordt met veel muzikale aanleg, wordt een hoog gevoelig kind geboren met een fijngevoelig zenuwstelsel. Hoog sensitiviteit is dus iets heel natuurlijks en ook een normale variatie in het karakter.
Boekentips opvoeding en druk gedrag jonge kinderen:
- Het hooggevoelige kind met een sterke wil, J. Olphen
- Het hele brein, het hele kind, D. J. Siegel
- Uitdagende peuters en kleuters uitdagen, M. Sammels
- De zeven stappen naar succesvol ouderschap, H. Montgomery
- Temperamentvolle kinderen, E. Bronsveld
- How2Talk 2Kids, A. Faber
- Broers en zussen zonder rivaliteit, A. Faber
Kenmerken hoog sensitiviteit
Elaine Aron – een Amerikaanse psychotherapeute en universitair docent psychologie – is de grondlegster van het begrip hoog sensitiviteit. Zij heeft hier uitgebreid wetenschappelijk onderzoek naar gedaan. Uit dit onderzoek komt naar voren dat je een Highly Sensitive Person (HSP) hoofdzakelijk herkent doordat hij:
- Veel subtiliteiten uit de omgeving oppikt
- Dieper nadenkt over wat hij waarneemt
- Meer tijd nodig heeft om alle indrukken te verwerken
- Meer specifieker zie je dat veel hoog sensitieve kinderen (HSK):
- Heel creatief en intuïtief zijn
- Scherpzinning gevoel voor humor hebben
- Tijd nodig hebben om te wennen aan nieuwe situaties en veranderingen
- Sneller last hebben van kleinere ongemakken, zoals van kriebelende of natte kleren, naden in sokken of kledingmerkjes
- Verbaal sterk zijn (vaak al op jonge leeftijd
- Veel (diepzinnige) vragen stellen
- Schrikken van plotselinge harde geluiden
- Perfectionistisch ingesteld zijn
- Gevoelig zijn voor sfeer en stemmingen
- Oog hebben voor het verdriet van een ander
- Moeite hebben met een luidruchtige omgeving
- Zeer opmerkzaam zijn, oftewel oog voor detail hebben (elke kleine verandering opmerken)
- Intens kunnen reageren op pijn
- Zich sneller zorgen maken
- Heel goed geheugen hebben
- Meer informatie:
Lees meer over de herkenningspunten van een hoog gevoelig kind.
Vul de ‘HSK vragenlijst‘ in om een indruk te krijgen of je kind hoog sensitief is.
Erkenning hoog sensitiviteit
Een hoog sensitief kind kan zijn gevoeligheid als een last of kwaliteit ervaren. Dit is met name afhankelijk van de wijze waarop zijn omgeving er mee omgaat. Hoe reageren de ouders, familie, leerkrachten en vriendjes bijvoorbeeld als een hoog gevoelig kind bij een verjaardagsfeestje eerst liever langs de zijlijn staat om te observeren in plaats van zich meteen in het feestgedruis te storten? Mag hij de tijd nemen om de kat uit de boom te kijken en voor zichzelf in te schatten of het feest – waarbij hij makkelijk overspoeld kan raken door de vele indrukken – veilig voor hem is? Oftewel: mag en kan hij zichzelf zijn?
En wat zegt de omgeving van een HSK als hij veel angstiger reageert op een monster dat hij op tv gezien heeft? En daar dan nog dagen of weken over aan het piekeren is. Wordt hij regelmatig als een aansteller bestempeld, dan zal hij al snel een negatief zelfbeeld ontwikkelen en zijn gevoelige aard dus als een last ervaren.
Essentieel voor het geluk van een hoog sensitief kind is dat zijn omgeving zijn hoog sensitiviteit herkent en erkent. Daarvoor is in de eerste plaats kennis van deze eigenschap nodig. Want als je goed weet wat deze karaktereigenschap inhoudt en wat de effecten ervan zijn – zowel de positieve als de meer uitdagende – dan:
- Begrijp je het gedrag van je gevoelige kind beter
- Zie beter wat de kwaliteiten van je kind zijn en kan je hem daarin positief bevestigen
- Kan je hem een passende, helpende hand bieden bij de uitdagingen van hoog sensitiviteit
Kwaliteiten Hoog sensitiviteit
Vaak ‘ontdekken’ ouders dat hun kind hoog sensitief is, omdat hij minder goed in zijn vel zit, erg onzeker is, moeite heeft op school of op een andere manier vastloopt. De aanleiding is dus meestal negatief. Daardoor zijn we vaak geneigd om de focus te leggen op de uitdagingen van deze eigenschap, terwijl het ook zoveel kwaliteiten met zich meebrengt. Wat zijn veel voorkomende talenten die we bij hoog sensitieve kinderen vaak zien?
- Groot rechtvaardigheids- en verantwoordelijkheidsgevoel
- Eerlijk en sociaal
- Zeer empatisch (groot inlevingsvermogen)
- Zich graag verbinden met anderen
- Goed overweg kunnen met kleine kinderen en dieren (en weten wat zij nodig hebben)
- Graag in de natuur zijn
- Behulpzaam zijn
- Vriendelijk
- Grote verbeeldingskracht
- Intens genieten van een mooi bloempje, muziek, lekker eten etc.
- Creatieve oplossingen verzinnen
Aangezien een hoog sensitief van nature geneigd is om zich blind te staren op wat minder goed gaat, is het van groot belang dat zijn omgeving zijn talenten en kwaliteiten benadrukt!
Uitdagingen voor hoog sensitieve kinderen
Als hoog sensitieve kinderen zich veilig en ontspannen voelen zijn het vaak hele sociale, lieve en creatieve kinderen. Voelen ze zich echter onveilig of overprikkeld, dan kunnen ze bijvoorbeeld heel onrustig worden, erg boos reageren, snel afgeleid zijn, erg druk doen of zich juist terugtrekken. Het is erg belangrijk om te realiseren dat dit slechts gedrag is van een kind, wat een signaal afgeeft. Kijk dus altijd achter het gedrag en ga op zoek naar de oorzaak ervan. Een aantal veel voorkomende uitdagingen waar HSK (en HSP) tegen aan lopen, zijn:
- Overprikkeling
- Negatief zelfbeeld en weinig zelfvertrouwen
- Angsten (faalangst en andere angsten)
- Slecht tijdsbesef en moeite met tijdsdruk
- Slaapproblemen
- Achterblijvende schoolprestaties
- Concentratieproblemen
- Moeite met ontspannen & loslaten (zwaarmoedigheid)
- Emoties van anderen overnemen
- Moeite met het uiten van gevoelens
- Moeite met grenzen aangeven (nee zeggen)
Hoog sensitiviteit op school
Uit het onderzoek van Elaine Aron blijkt dat één op de vijf mensen hoog sensitief is. Dit betekent dat in een klas van 25 kinderen er gemiddeld 5 hoog sensitief zijn. Helaas wordt deze eigenschap op school vaak niet herkend en worden deze kinderen als verlegen en angstig bestempeld (terwijl ze eerder behoedzaam zijn) of juist als hyperactief en te druk (wat vaak veroorzaakt wordt door overprikkeling).
Als hoog sensitieve kinderen zich veilig voelen in de klas en het onderwijs aansluit op hun(visuele) leersysteem, dan zijn het vaak goede, vlotte en leergierige leerlingen. Voelen zij zich echter onveilig of het onderwijs sluit niet aan op hun vaak visuele wijze van denken (beelddenken), dan komt er niet uit wat erin zit, zijn ze onzeker of lijken ze ongeïnteresseerd.
Ook voor leerkrachten is het dus belangrijk om meer te weten over hoog gevoeligheid. Het is een eigenschap die voor een belangrijk deel bepaalt hoe het kind in het leven staat en dus ook hoe hij zich in de klas gedraagt. Als je als leerkracht de reacties van een kind niet goed begrijpt, ontstaan er problemen in de interactie, wat zowel voor het kind als de leerkracht vervelend is. Daarnaast is het voor elk kind van groot belang dat het mag zijn wie het is. Door het herkennen en erkennen van hoog sensitiviteit hoeft het kind deze eigenschap niet te onderdrukken en kunnen ze trouw blijven aan zichzelf. Dit komt niet alleen het zelfbeeld van het kind ten goede, maar ook de leerprestaties!
Ervaringsverhaal hoog sensitiviteit
Lees het ervaringsverhaal ‘Boze voelsprieten’.
Meer informatie hoog sensitiviteit:
Op www.eigentijdsekinderen.nl kan je meer lezen over hoog sensitieve kinderen (en volwassenen), evenals over beelddenken.
Bron: Juliska Bacher, praktijk Eigentijdse kinderen
Lees ook tips voor lastig gedrag dreumes en peuter:
