Componenten taal
Uit welke componenten bestaat taal?
Hoe verloopt de spraakontwikkeling en taalontwikkeling? Om te leren praten moeten kinderen zich allerlei componenten van de taal eigen maken. In dit artikel wordt taal onderverdeeld in de taalvorm, de taalinhoud, het taalgebruik, de integratie en de taalverwerving. Lees ook het artikel ‘Wat is spraak- en taalontwikkeling‘. Nog meer verdiepen? Dan is het boek Taalontwikkeling van het kind een uitgebreid en prettig boek om te lezen.
Voor professionals die met jonge kinderen werken en zich verder willen verdiepen in het stimuleren van de taalontwikkeling van kinderen raden wij het boek Liefde voor letters en lezen aan. Lees ook de tips om de ontwikkeling te stimuleren en over problemen in de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen.
Boekentips taalontwikkeling kinderen:
- Taalontwikkeling van het kind, A. Schaerlaekens
- Liefde voor letters en lezen, H. van den Berg
- Al pratend wijs!, E. Bogers
- Taalontwikkeling en taalstimulering kinderen, S. Goorhuis-Brouwer
- Leren praten met plezier, E. Weitzman
- Praten doe je met zijn tweeën, E. Weitzman
- Meer dan woorden, F. Sussman
- Taaldiagnostiek bij kinderen, J. de Waal-Bogers
- Taalontwikkelingsstoornissen bij het jonge kind, B. Sanders
- Leren lezen doe je met je lijf, M. van Vuure
De taalvorm: fonologie, morfologie en syntaxis
Met taalvorm wordt de grammatica bedoeld. Deze bestaat uit regels over hoe klanken, woorden en zinnen gevormd worden. Binnen de vorm van taal kan weer onderscheid gemaakt worden in de fonologie (kennis van spraakklanken, klemtoon, intonatie en vloeiendheid), de morfologie (vervoeging van werkwoorden en verbuiging van zelfstandige naamwoorden en bijvoeglijke naamwoorden, afleidingen en samenstellingen), de syntaxis (regels van de zinsopbouw van taal).
De taalinhoud: semantiek
Wat is semantiek? Het inhoudelijke aspect van taal wordt ook wel aangeduid met de semantiek van een taal. De semantiek houdt zich bezig met de betekenis van woorden, met de gebruikte woordenschat en met de betekenis van woordgroepen en zinnen.
Het taalgebruik: pragmatiek
Wat is pragmatiek? Het gebruik van taal wordt ook wel aangeduid met de pragmatiek. Hier worden de sociale regels voor het gebruik van een taal mee bedoeld. Voor een goede beheersing van een taal is het van belang om naast te weten wat een goede uiting is in een bepaalde taal, ook te weten onder welke omstandigheden, tegenover welk persoon en met welke communicatieve bedoeling deze uiting gebuikt kan worden!
De integratie van taal
Wat is integratie van taal? Met integratie van de drie componenten (taalvorm, taalinhoud en taalgebruik) van taal wordt de kennis bedoeld van de regels en procedures die het mogelijk maken de drie componenten zo op elkaar af te stemmen (afhankelijk van de context en situatie) dat taal zowel begrepen als gesproken kan worden. Taal heeft een receptief aspect (luisteren en lezen) en een productief aspect (spreken en schrijven). Receptief wordt ook wel aangeduid met ‘passieve’ woordenschat of ’taalbegrip’ en productief met ‘actieve’ woordenschat of ’taalproductie’. Kinderen (ook volwassenen) hebben een veel grotere passieve dan actieve woordenschat en begrijpen veel meer dan uit hun taalproductie af te leiden is!
Taalverwerving
Wat is taalverwerving? De ideeën van de Amerikaanse taalkundige Noam Chomsky (1928-) hebben grote invloed gehad over het denken over taal en taalverwerving (eigen maken van de moedertaal). Chomsky gaat uit van een aangeboren taalvermogen/ taalaanleg ofwel het Language Acquisition Divice (LAD). Hij stelt dat de taalontwikkeling een aantal universele eigenschappen heeft, wat de overeenkomsten tussen de taalverwerving van kinderen over de hele wereld verklaart. Kinderen beginnen bijvoorbeeld overal ter wereld met brabbelen en produceren vervolgens één- en later tweewoordzinnen. De opvatting van de Italiaanse arts Maria Montessori (1870 -1952), dat kinderen taalregels onbewust verwerven onder invloed van het aangeboren taalverwervingssysteem gedurende een kritieke of gevoelige periode, sluit goed aan bij de theorieën van Chomsky.
